Materiaalefficiënt renoveren

Renoveer je een bestaande woning en is die na de renovatie niet groter dan nodig, dan ga je al voor een groot deel bewust met materialen om. Er moeten ook minder nieuwe grondstoffen gewonnen worden doordat je een bestaand gebouw hergebruikt en optimaliseert naar eigen noden. Dit leunt aan tegen het basisprincipe van de circulaire economie, waarbij kringlopen gesloten worden en de levensduur van materialen maximaal wordt verlengd.

Door de voorkeur te geven aan hergebruik en bijvoorbeeld oude houten deuren te herstellen, bestaande stenen venstertabletten te beschermen en te behouden, of een oude tegelvloer te recupereren, waardeer je niet alleen jouw woning op, maar draag je ook bij aan de verlenging van de levensduur van deze materialen en heb je een positieve impact op het milieu.

Misschien zijn er bepaalde elementen in jouw woning die je alsnog liever ziet verdwijnen? Wees je er dan van bewust dat heel wat bouwmaterialen in aanmerking komen voor een tweede leven, misschien niet bij jou, maar wel ergens anders. Er ontstaan steeds meer organisaties en platformen die de uitwisseling of verkoop van tweedehands bouwmaterialen faciliteren:

• Recuplan is de eerste circulaire bouwmarkt op Mechelse bodem, waar je terecht kan voor een groot en stabiel aanbod kwaliteitsvol recuperatie- en lokaal hout.
• Opalis.eu bevat een databank met handelaars van tweedehandsbouwmaterialen. Daarnaast bevat de website tal van inspirerende voorbeeldtoepassingen en nuttige materiaalgerelateerde informatie;
• Rotor DC is misschien wel de meest bekende ontmantelaar en handelaar in hergebruikmaterialen. Op hun online webshop vind je een groot aanbod aan waardevolle materialen die gered werden van de sloophamer;
• De Materialenbank in Leuven – wat dichter bij huis – geeft bouwmaterialen een tweede leven via hun online webshop;
• Buurman Antwerpen verkoopt gebruikte bouwmaterialen en gerecupereerd Antwerps stadshout. Naast hun verkoopactiviteiten, bieden ze ook workshops en cursussen aan, waarbij ze aan de slag gaan met recuperatiehout.

 Wie weet vind je via één van deze platformen wel jouw nieuwe parketvloer?

Materialen uit eigen woning recupereren

Starten doe je best zo vroeg mogelijk voordat de renovatiewerken van start gaan. Bij een ingrijpende renovatie waarvoor het verkrijgen van een omgevingsvergunning vereist is, is de verwerkingsperiode na de aanvraag de ideale moment om jouw recuperatie voor te bereiden.

Je maakt eerst een inventaris op. In deze inventaris identificeer je alle aanwezige materialen met potentieel voor hergebruik. Wees alert voor karaktervolle elementen, al dan niet met erfgoedwaarde, of elementen die nog in een goede staat verkeren.

Deze inventaris dient voornamelijk als beslissingsinstrument. Het helpt de elementen te identificeren die daar hersteld of hergebruikt kunnen worden, gedemonteerd kunnen worden om weg te geven of voor verkoop of gerecycleerd kunnen worden. Daarnaast is het een handige tool in de communicatie met architect, aannemer of potentiële overnemers voor jouw materialen.

Elementen die al vaak worden gerecupereerd voor hergebruik zijn:

• Bakstenen (van voor de jaren ‘70) en natuursteen
• Oude houten deuren en binnenramen
• Houtpanelen
• Cementtegels
• Parketvloeren
• Houten balken en liggers
• Kwalitatieve keukens en toestellen
• Sanitaire toestellen
• Gietijzeren radiatoren
• Dakpannen en muurdeksels

Nadat je hebt bepaald welke materialen in aanmerking komen voor hergebruik, is het tijd voor het echte werk. Afhankelijk van jouw eigen ervaring en de complexiteit van de taak worden de materialen ontmanteld door jou of een professional. Sommige gespecialiseerde ondernemingen (meer bepaald de handelaars in tweedehandsmaterialen) kunnen in hun diensten ook de afbraak voorzien. Kies je ervoor om zelf aan de slag te gaan? Neem dan een kijkje op de website van BRC Bouw (Brussels Beroepsreferentiecentrum voor de Bouwsector), waar handleidingen voor demontage ter beschikking worden gesteld.

Beschik je niet over de benodigde werktuigen om deze demontagewerken uit te voeren? De Mechelse klusbib is een gereedschapsbibliotheek waar alle Mechelaars allerhande gereedschap voor huis en tuin kunnen ontlenen.

Zelf aan de slag met hergebruikmaterialen

Uiteraard doe je ook een goede zaak door hergebruikmaterialen te integreren in jouw bouwproject. Zoek daarbij, eventueel in samenspraak met architect of aannemer, tijdig uit wat de benodigde hoeveelheden zijn en of wat jij zoekt terug te vinden is op de markt. De staat en de prijs van hergebruikmaterialen kunnen erg variëren. Hoogwaardige, gereinigde materialen hebben logischerwijs een hogere prijs dan materialen waar je zelf het nodige schoonmaakwerk aan hebt.

En niet te vergeten…

Houd rekening met je eigen veranderende behoeftes of voorkeuren, of die van de volgende eigenaar van jouw woning. Maak je woning en interieur toekomstbestendig door jouw ingrepen omkeerbaar te maken of te anticiperen op toekomstige ingrepen door te kiezen voor duurzame materialen die hergebruikt of gerecycleerd kunnen worden.

Vermijd materialen met chemische verbindingen die schadelijk zijn voor het milieu of samengestelde elementen die moeilijk te recycleren zijn.

Er is een steeds ruimere keuze aan natuurlijke bouwmaterialen op de markt, zoals de houtstructuren, de natuurlijke isolatiematerialen (houtvezel, hennepvezel, kurk, cellulose, enz.), de afwerking (natuurlijke verven, leempleisters, kurkvloeren).

Voor architecten en opdrachtgevers publiceerde VIBE vzw de gids Toekomstgericht (ver)bouwen. Deze gids bevat 15 circulaire oplossingen die je zelf kan toepassen.