Achtergrondinformatie

Stad Mechelen had de voorbije jaren diverse projecten lopende rond warmte en energie. We beschrijven hieronder kort enkele van deze projecten. Onderaan vind je de eindrapporten en samenvatting daarvan.

Alvast veel leesplezier!

Klimaatactieplan Mechelen

De stad Mechelen engageert zich via het burgemeestersconvenant om een Europese voortrekkersrol te spelen op vlak van klimaatmitigatie en -adaptatie. Een doelstelling die door Europa vertaald werd in een reductie van broeikasgassen met 40% tegen 2030 of een reductie van 87 kton CO2 tegen 2025. Naast emissiereductie wordt ook ingezet op het “klimaatrobuust” maken van Mechelen, om de impact van klimaatverandering te verminderen.  Het klimaatactieplan Mechelen is de Mechelse versie van de “Sustainable Energy and Climate Action Plan” in het kader van het Mechelse engagement voor het Europese burgemeestersconvenant. Dit actieplan vertaalt deze doelstellingen in concrete acties. Deze acties worden gebundeld in vier klimaatactieplannen en een overkoepelend programmamanagement. 

De studie werd intern opgemaakt en gecontroleerd door de studiebureaus Sumaqua en Zero Emission Solutions.  

Warmtestrategie Mechelen (juli 2022)

Binnen dit project onderzocht de Stad Mechelen de mogelijkheden om de Mechelse gebouwenpatrimonium fossielvrij te maken. Als eerste stap brachten de onderzoekers de tyopologie van de gebouwen en wijken in kaart, stelden ze warmtevraagkaarten op (huidige en toekomstige vraag) en brachten ze huidige diverse warmtebronnen in beeld. Met deze informatie werden warmtezoneringskaarten uitgewerkt die aangeven waar in de toekomst individuele dan wel collectieve duurzame warmte-oplossingen aangewezen zijn. Het rapport sluit af met aanbevelingen voor de stedelijke warmtestrategie.

Studieteam: Ingenium ism Levuur/Contutti

Klimaatwijk Mechelse Vesten (november 2022)

Met de Klimaatwijk Mechelse Vesten zetten Labo Ruimte en stad Mechelen tegelijkertijd in op de haalbaarheid van het ontwikkelen van een warmtenet onder de Mechelse Vesten én op de gerichte collectieve renovatie van appartementsgebouwen langs deze stadsbrede infrastructuur. Het ontwerpend onderzoek voor de klimaatwijk zocht naar inzichten op niveau van de gebouwschaal, de stadsschaal (de Vesten) en het tussenniveau van het bouwblok. Het eindrapport bundelt een scherpe probleemanalyse, met opportuniteiten en insteken om de ambities tot realiteit te maken. Tegelijk geeft het aan welke verdere (haalbaarheids)onderzoeken en beleidsingrepen nodig zijn om drempels op weg naar een fossielvrije verwarmings- en koelingsstrategie op stadsbrede schaal te slechten.

Studieteam: Atelier Horizon, Ingenium, Bureau Bouwtechniek, Levuur/Contutti

EU City Facility - Investeringsconcept voor energetische renovatie van Mechelse mede-eigendommen (januari 2023)

Verder bouwend op het appartementenluik van de klimaatwijk Mechelse Vesten ontwikkelde Stad Mechelen een high-level investeringsconcept waarmee appartementsgebouwen op het Mechels grondgebied (versneld) kunnen worden gerenoveerd tot een energielabel A. Het investeringsconcept zet in op een investeringsmix van private en publieke financieringsmiddelen, waarbij de private middelen de gelden van de mede-eigenaren zijn (al dan niet geleend bij een bank of de Vlaamse overheid) in combinatie met de financiering vanuit een ESCO-partij en waarbij de publieke middelen bestaan uit de Vlaamse MijnVerbouwpremies.

Studieteam: Ingenium, Bureau Bouwtechniek, Contutti

Lokale langetermijn renovatiestrategie (juli 2021)

Binnen het Europese LIFE-project BE REEL! werden enkele lokale besturen - waaronder Stad Mechelen - begeleid om in een participatief traject een lokale langetermijn renovatiestrategie uit te werken. Het rapport schetst de drie stappen die werden genomen richting de LLTRS, met name 1) het lezen van de ruimtelijke, socio-demografische en bebouwde Mechelse context, 2) het screenen van het reductiepotentieel en 3) het uitwerken van LLTRS om tegen 2050 tot een fossielvrij woningbestand te komen.

Studieteam: BUUR

Inventarisatie restwarmtebronnen (oktober 2020)

In het voorjaar 2020 bevroeg VITO 14 bedrijven in de industriezones van Mechelen-Noord en Mechelen-Zuid om het potentieel van restwarmte van hun bedrijfsactiviteit in kaart te brengen. VITO gebruikte hiervoor een vragenlijst en nam interviews af. De analyse leert dat een 8-tal bedrijven een significante hoeveelheid - veelal laagwaardige - restwarmte hebben die zou kunnen worden gebruikt als input voor een (de)centrale warmtepomp die een lokaal warmtenet aanstuurt. Of deze restwarmte in de praktijk kan/zal worden gebruikt , zal mee bepaald worden door de kostprijs van de uitkoppeling van de restwarmte.

Studiebureau: VITO

Haalbaarheidsonderzoeken energienet Ragheno (januari 2022)

Vanuit de ambitie om van de nieuwe wijk op het Ragheno-gebied een waterneutrale wijk te maken liedt de Stad Mechelen onderzoeken welke collectieve of openbare systemen van  water (beheer, gebruik, infiltratie, zuivering, recuperatie,…) mee met de wijkontwikkeling kunnen worden uitgebouwd. Tevens werd onderzocht welke collectieve of openbare systemen van  energieopwekking en -uitwisseling (smart grid, warmtenet, energierecuperatie, grootschalige productiesystemen, …) kunnen bijdragen aan een collectief georganiseerde en innovatief fossielvrije energieconcept voor de wijk. Voor beide onderdelen formuleerden de studiebureaus concrete beleidsaanbevelingen.

Studiebureau: Ingenium, Opus25, Sumaqua

Haalbaarheidsonderzoek warmtenet Hof van Egmont (oktober 2019)

In het kader van de ontwikkeling van de voormalige ziekenhuissite  aan de Zwartzustersvest onderzocht Stad Mechelen de haalbaarheid van een warmtenet gevoed met duurzame warmte, voor de site en eventueel ruimer de buurt. Uit het onderzoek bleek dat een grote warmtevraag is van enkel gebruikers die op korte afstand van elkaar liggen en waar de erfgoedwaarde van de gebouwen de mogelijkheden voor een diepgaande energetische renovatie ervan hypothekeren. Langs aanbodzijde is owv een abrupte wijziging in de ondergrond verder onderzoek nodig naar de mogelijkheden van ondiepe geothermie en warmtekrachtkoppeling. Tot slot adviseert het studiebureau om een gestructureerd traject met de betrokken stakeholders op te zetten om de slaagkansen van het warmtenetproject te verhogen.
Studiebureau: Kelvin Solutions

Warmtehub Mechelen-Noord (juli 2022)

Binnen het project van de warmtestrategie (zie hoger) onderzocht de stad het potentieel van lokale hernieuwbare en restwarmetbronnen voor het industrieterrein Mechelen-Noord als aanzet voor een business-case voor een warmtenet daar. Daarnaast werd bekeken in welke mate een (collectief) warmtesysteem voor het industrieterrein de ruimtelijke transformatie van dit stadsdeel kan sturen en het bedrijventerrein in de toekomt kan fungeren als warmtehub voor Mechelen.

Studiebureau: Ingenium en Levuur/Contutti

Communicatie over duurzame verwarming

Twee documenten handelen over de Mechelse communicatie over duurzame verwarming.

Een eerste interne presentatie geeft een overzicht van het Mechels campagne-aanbod rond duurzame verwarming (oktober 2021).

De tweede presentatie is van de hand van Pantarein (2022) en bevat de bijsturing van de communicatiestrategie en het campagneconcept voor twee Mechelse campagnes rond fossievrij verwarmen - 'Check je ketel' en 'Doe de 50°-test'. De presentatie analyseert de sterke en zwakke punten van de toenmalige campagnes, schetst de persona's die richtinggevend zullen zijn voor de communicatie en stelt de strategie en het campangeconcept voor communicatie rond fossielvrij verwarmen bij.

Communicatiebureau: Pantarein

Fossielvrij voor dummies (juni 2021)

In een interne presentatie legt het team Klimaat kort enkele basisprincipes van fossielvrij verwarmen uit (o.a. warmtepompen, warmtenetten, warmtezonering, riothermie, ...) Voor wie de basics rond fossielvrij verwarmen nog eens wil opfrissen.