FAQs - Zonnepanelen en energiedelen in appartementsgebouwen

Is mijn dak geschikt voor zonnepanelen?

Of een dak geschikt is voor zonnepanelen hangt onder meer af van de grootte, de draagkracht en de oriëntatie van je dak.  Samen met je architect of installateur van de zonnepanelen kan je volgende vragen beantwoorden:

Is het dak stabiel genoeg en heeft het voldoende draagkracht? 

Meer info vind je:

• Dimensionering van houtconstructies
• Montage van zonnepanelen op hellende daken

Krijgt je dak voldoende zon?

Kan je de zonnepanelen goed oriënteren op je dak (zuiden, westen, oosten)? Zijn er eventuele schaduwvlakken die je opbrengst aan zonne-energie kunnen beperken? 
Je kan deze zaken zelf nakijken op de zonnekaart. Ook Klimaan kan je advies geven over de geschiktheid van jouw dak, inclusief een referentieberekening wat zo’n ideale zonne-installatie zou kunnen kosten.

Naast de grootte, de draagkracht en de oriëntatie van je dak is het ook belangrijk om te kijken hoe je de opgewekte zonne-energie wil gebruiken. Heb je voldoende verbruik in de gemeenschappelijke delen (neem ook toekomstige warmtepompen of laadpalen mee in je overweging)? Wil  je de productie delen tussen de privatieve wooneenheden?

Verdien ik mijn zonne-installatie terug? 

Je kan zelf een eerste inschatting maken. Via Klimaan kunnen particulieren en bedrijven een eerste referentieberekening vragen met wat de ingeschatte terugverdientijd zou kunnen zijn.

Wat zijn de best te hanteren argumenten om je dak te isoleren en zonnepanelen te plaatsen? En, om mede-eigenaars te overtuigen?

Investeren in zonnepanelen betaalt zichzelf meestal terug. Elke opgewekte kWh zonne-energie, is een kWh die je niet moet betalen aan je energieleverancier.

Zonnepanelen plaats je best op een goed geïsoleerd dak waarvan ook de dakbedekking in goede staat is, want zonnepanelen gaan gemiddeld 30 jaar mee. Moet je je dak renoveren, isoleer het dan volgens de normen van 2050 (R = 4.5 m2 K/W). De waarde van het gebouw zal stijgen door deze investering. Ook de dakisolatie verdient zich terug, want het zorgt ervoor dat de warmte in het gebouw blijft.

Tot slot, bij verkoop moeten appartementen met een slecht EPC verplicht binnen de vijf jaar energiebesparende werken uitvoeren. De grondstoffenprijzen gaan wellicht ook verder stijgen en de investering duurder maken. Waarom zou je die investeringen dus uitstellen?

Kan een eigenaar zijn investering in isolatie en zonnepanelen doorrekenen in een hogere huurprijs?

Huurprijsaanpassingen kunnen enkel doorgevoerd worden wanneer de investering in een gebouw de huurwaarde van het gebouw  / het appartement met 10 procent verhoogt. Een huurprijsverhoging vraag je aan via de vrederechter. Je zal je aanvraag moeten staven met documenten, foto’s, enzovoort.

Een gemakkelijkere manier van werken, is de nieuwe installatie “per forfait” of per “gebruikswinst” door te rekenen aan de huurder via een huuraddendum. De stad Mechelen voorziet ook een format van huuraddendum om dit te doen.

Zetten we op het dak van ons appartementsgebouw best meerdere kleine installaties van minder dan 10 kVA (Kilo Volt Ampère of kW) of 1 grote? 

Of meerdere kleine of één grote installatie de beste keuze is, verschilt van case tot case.

Voor een grote installatie van meer dan 10 kVA is een netstudie nodig. Voor installatie vanaf 10 kVA krijg je (voorlopig) geen premie. Dat kan in de toekomst veranderen, wanneer het Verzamelbesluit Energie X goedgekeurd wordt door de Vlaamse regering.

Meerdere kleine installaties gaan vaak gepaard met hogere installatiekosten door de kost van extra omvormers, extra bekabeling, … Een bod voor subsidie-ondersteuning kan pas gedaan worden in de call groene stroom vanaf 25 kVA.

Vaak zal blijken dat een grote collectieve installatie toch voordeliger uitkomt. Zeker als er grote verbruikers zijn in de algemene delen, zoals ventilatie of laadpalen in parkeerruimtes.

Is er een goedkeuring van de Algemene Vergadering van de Vereniging van Mede-eigenaarsnodig om een netstudie te kunnen uitvoeren? (ongeveer 550 euro voor installaties groter dan 30 kVA omvormervermogen)

Voor alle initiatieven rond gemeenschappelijke delen waaraan een financieel prijskaartje hangt voor de VME, is een beslissing van de AV nodig. De aard van het initiatief bepaalt met welke meerderheid de beslissing moet worden genomen.

Het is vaak ook niet nodig om eerst een netstudie te doen, want de netstabiliteit is meestal geen probleem voor installaties tot 50 à 60 kVA. Je kan dit ook later in het proces voorzien, zodat de VME zich dan over die extra kost kan uitspreken.

Geeft energiedelen een voordeel op het nettarief?

Neen. De prijs van de energie is opgebouwd uit een energiekost, de nettarieven en de taxen.  Bij energiedelen deel je enkel de energiecomponent. Je moet nog alle nettarieven en taksen betalen op de energie die je deelt.

Bij energiedelen moet de zonne-energie direct verbruikt worden (binnen het kwartier), anders krijg je de energie niet. Dit is nadelig voor mensen die overdag werken.

Dat klopt! Bij energiedelen wordt de zonne-energie verbruikt op het moment van de productie. Mede-eigenaars die overdag werken, kunnen daardoor vaak minder energie verbruiken.

Zij zouden de energie kunnen opslaan in een batterij, maar de opbrengst daarvan is wellicht de investeringskost van de batterij niet waard.

Wat gebeurt tijdens energiedelen met de zonne-energie die niet verbruikt wordt?

Als de gedeelde energie niet verbruikt wordt, dan wordt die teruggestuurd naar waar hij vandaan komt. Op de plaats waar de zonnepanelen aan de energiemeter geconnecteerd zijn, kan de restenergie verkocht worden aan een energieleverancier (injectiecontract). 

Zijn de zonnepanelen gekoppeld aan de gemeenschappelijke meter, dan komen de inkomsten toe aan de VME. Hoe de VME omgaat met deze inkomsten, kan ze vrij kiezen. Eventuele financiële verrekeningen tussen de leden van de energiegemeenschap in een appartementsgebouw zijn mogelijk om het eerlijker te maken, al moet je alles zelf berekenen, opvolgen, innen, … Best dus niet te ingewikkeld maken. 

Zijn er begeleidingstrajecten op maat?

Stel je vraag via klimaatneutraal@mechelen.be.

Voor de renovatie van het hele gebouw kan je een masterplanstudie laten opmaken. Voor een appartementsgebouw vanaf 15 wooneenheden is er daarvoor een Vlaamse subsidie beschikbaar. Voor kleinere gebouwen biedt Stad mechelen gratis renovatieadvies voor de privatieve delen. 

Klimaan / Zonnewijzer biedt gratis advies en berekening richtprijs voor zonne-installaties.

Wat is de rol van de syndicus bij energiedelen? 

De kernopdracht van de syndicus is het goed beheren van het appartementsgebouw. De syndicus neemt hiervoor alle taken op die  bepaald zijn door de geldende wetgeving, de statuten en het reglement van interne orde of die de AV hem opdraagt.

Het staat de Algemene Vergadering vrij om de syndicus een rol toe te bedelen in het energiedelen. Zo kan de syndicus bijvoorbeeld de EAN-nummers en verbruiksgegevens verzamelen en de verrekening tussen eigenaars en huurders faciliteren. Syndici kunnen voor deze extra taken ook een extra kost aanrekenen.

Kunnen zonnepanelen of een windmolen op erfgoed geplaatst worden?

Of zonnepanelen op erfgoed geplaatst kunnen worden, moet geval per geval bekeken worden. Je moet altijd een vergunning aanvragen via het omgevingsloket. Hier vind je de wetgeving.

PV-panelen worden vaak  goedgekeurd (ook bv. bij erfgoed en beschermd stadszicht) als ze  echt een aparte constructie vormen omdat ze dan  zogezegd tijdelijk zijn. Fotovoltaïsche leien of pannen mogen dan weer niet bij erfgoedgebouwen.

Bij de nieuwe bouwverordening zou het kunnen dat er wel voorwaarden bijkomen voor uitzicht (zwarte panelen en mooi geordend).

Een kleine windturbine is een ander geval, dat kan problemen geven voor zicht, maar ook hinder naar de buren. Je kan het uiteraard altijd aanvragen.

Hoe werkt de call groene stroom?

De call groene stroom kan gebruikt worden om subsidies aan te vragen voor PV-installaties in appartementsgebouwen, groter dan 25 kVA.  Je moet bieden hoeveel subsidie wenselijk is, en binnen de call zullen enkel de meest interessante projecten subsidie krijgen tot het subsidiebudget op is. Bekijk de handleiding.

Betekent het plaatsen van zonnepanelen op een appartementsgebouw dat je moet energiedelen?

Zeker niet!

Het is ook interessant om naar je casus te bekijken zonder energiedelen: namelijk alle energie voor de gemene delen en de rest vermarkten via een injectiecontract met een leverancier. Is het financieel rendabel? Zo ja, dan kan je zeker al de installatie van de zonnepanelen starten zonder financiële bekommernissen. Neem de tijd om de juiste opzet van de energiegemeenschap later te bekijken.  Zo vertraagd of belet de vorming van de energiegemeenschap niet de investering in de zonnepanelen.

Hoe meer verbruik op de gemene delen komt, hoe interessanter voor het verbruik van de zonne-installatie.  Op dat verbruik spaar je de volledige kWh-prijs uit.  Het meest interessante is dus als je alle energie gemeenschappelijk kan verbruiken zonder dat er energiedelen nodig is.   Bij gedeelde energie spaar je enkel de kost van de energiecomponent uit en betaal je nog kosten voor het gebruik van het distributienet en betaal je ook diverse taksen.

Hoe kunnen we best de onderlinge afrekening maken bij energiedelen in een appartement?

Het gemakkelijkste is als er geen verrekening nodig is.  Als iedereen gelijkaardige kosten en baten heeft dan kan je veel afrekenwerk besparen, door iedereen gewoon een forfaitair deel te laten bijdragen aan de investering in ruil voor een zonne-installatie die collectieve energieconsumptie voedt of waarbij ieder een fair aandeel in de consumptie toegewezen krijgt waarbij nadien geen verrekening meer nodig is.

1. Wat er na eigen verbruik van gemene delen overschiet kan verdeeld worden.  Aanbevolen is om vooral een eenvoudige formule te kiezen, om nadien te ingewikkelde verrekeningen en mogelijke disputen te mijden. 
2. Als het om kleine verschillen gaat tussen flats, is het best om een jaarlijks forfaitaire investeringsbijdrage te kiezen waarbij geen jaarlijkse financiële verrekening van vergoedingen nodig is (minder problemen, en besparing van lastige administratieve opvolging om aandeel van elk te berekenen en nadien ook nog eens de betalingen van iedereen op te volgen). Zelfs bij verschillen kunnen deze eerlijker gemaakt worden, door
   1. Of te kiezen voor een relatieve verdeelsleutel bij de instelling van de energiegemeenschap bij “MyFluvius”, zodat niemand ooit meer dan zijn aandeel kan krijgen (maar minder grote cumulatieve winst voor het geheel)
   2. Of te kiezen voor ongelijke verdeelsleutels waar grote gebruikers meer stroom toegewezen krijgen in de verdeelsleutel en die ook meer bijdragen aan de investering.   

Zitten er grote verschillen in energieverbruik tussen de flats en wil je die toch liever verrekenen? Dan is dit wellicht de eenvoudigste methode:

1. 1. Iedereen (kunnen ook de huurders zijn) betaalt een afgesproken bedrag per gebruikte kWh aan de VME.
   2. De VME telt de inkomsten van alle energiedelers op, evenals de inkomsten van restinjectie op, en verdeelt deze inkomsten per investeringsaandeel terug aan de investeerders (kunnen de verhuurders zijn).  

Per jaar, kan dan op basis van a) en b) bepaald worden wie welk deel betaalt/ of uitbetaald krijgt.